I politisk debatt drøymer ein av og til om at all kunst og kultur skal betale seg sjølv.
For teater og museum er dette praktisk mogeleg berre ei stutt tid, for med ei så sterk mangedobling av billettprisar som dette kravet inneber, vil dei fleste institusjonar måtte stengje, i alle fall dersom publikum skal få tilbod om meir enn rein underhaldning. I skaping og utøving av kunst vil kravet føre til at berre det som beinveges kan seljast har livsens rett. Det vil få katastrofale verknader for kunsten.

Må all kunst som ikkje kan seljast derfor ha offentleg stønad? Den tida er over då kulturlivet automatisk oppfatta pengar frå sponsorar som mindre edle enn dei frå kommune og stat. Sponsorverksemd har likevel nokre ulemper: Avtalane varer gjerne stuttare enn dei ein i praksis gjer med det offentlege og dei premierer ofte "sikre" kunstnarar og kunstretningar. Likevel helsar vi ein vekst i sponsorverksemda velkomen. Ein må òg oppmuntre til å opprette og styrkje private fond der avkastinga blir brukt til kulturføremål. Private bør òg oppmuntrast mykje sterkare gjennom skatte- og avgiftssystemet til å kjøpe kunst og gå inn som mesenar. Privat sponsing og mesénverksemd uttrykker den vedgåinga at kultur kostar pengar, ei vedgåing ein saknar hjå mange.

Det er godt dokumentert gjennom fleire undersøkingar at mange kunstnarar har svært låg inntekt, og ingenting tyder på at fattigdomen styrkjer skaparkrafta. Somme prøver å leve på trygd, medan andre må velje heilt andre yrke, ofte etter å ha gått gjennom ei kostbar kunstutdanning. Den sterke interessa frå massemediene for nokre handfullar forfattarar og målarar med store salstall og høg kjendisfaktor, er med på å tilsløre desse tilhøva. Samstundes kan ein, langt inn i kulturlivet, høyre påstandar om at velferdskrav for kunstnarar var noko som høyrde 1970-talet til. "No må kunstnarane," seier ein, "i staden selje seg sjølve eller tene pengar på annan måte." Då slike meiningar var blitt politisk stovereine, blei det for nokre år sidan mogeleg å avskaffe det kunstfagstipendet som hadde gjort at mange unge talent utan solid foreldreøkonomi kunne våge ei kunstutdanning. Og med slike vrangførestellingar i omlaup om dei faktiske sjansane for fleirtalet av kunstnarane, har det òg vore mogeleg å late stipend og garantiinntekter stå i stampe.

For fleire kunstartar er det likevel ikkje berre stipend som trengst, men oppdrag i privat og offentleg miljø: utsmykking, konsertar, tingingsverk og framsyningar. Både offentlege og private institusjonar bør dessutan kjøpe inn langt fleire av arbeida til kunstnarane. Slike kulturløyvingar kjem snøgt oss alle til gode.

At "naud lærer naken kvinne å spinne" synest òg ofte å vere ein vanleg tankegang mellom dei som avgjer rammevilkåra for dei friviljuge kulturorganisasjonane. Resultatet blir at profesjonelle instruktørar må arbeide tilnærma gratis, medan medlemmene og familiane deira må bruke fritida til kakelotteri. Mykje verdfull verksemd blir kvelt av pengenaud.

Vi ønskjer oss politikarar som syter for at kulturlivet ikkje blir gjort avhengig av tombola og trygd. Målet må vere ei økonomisk opptrapping til eit nivå vi som kulturnasjon kan vedkjenne oss.